ابعاد رشد

ابعاد رشد

رشد جسمى

دراین دوره، سرعت رشد جسمانى کودک کاهش مى‌یابد. در آغاز، یک کودک معمولى شش ساله داراى حدود ۱۱۵- ۱۱۰ سانتى‌متر قد و ۲۵-۲۰ کیلوگرم وزن است و از آن به بعد، هرسال حدود پنج درصد به قامت و ده درصد به وزنش افزوده مى‌شود و تا حدود سن بلوغ، قد کودک نزدیک به صدو پنجاه سانتى‌متر و زنش حدود سى‌وهشت کیلوگرم مى‌شود. تا حدود ده سالگى معمولاً پسرها کمى بلندتر از دخترها هستند و از آن به بعد تا پانزده‌سالگی، دخترها کمى بلندتر از پسرها مى‌شوند.

میزان رشد قد دختران از نُه سالگى و پسران از دوازده سالگى سرعت مى‌یابد. کودکان در این دوره کلاً سالم‌تر از دوره‌ى قبل از دبستان و در کل داراى انرژى بیش‌ترى براى کشف، ارتباط با دیگران و کسب مهارت و دانش هستند. بافت عضلانى آنان قدرت بیش‌ترى مى‌یابد و کودک نیرومندتر مى‌شود.

رشد ذهنى

کودک در این دوره از طریق به کارگیرى حواس و فعالیت‌هاى ذهنى خود براى درک و شناخت هرچه بهتر، در محیط خویش به جست و جو مى‌پردازد و یافته‌ها و دریافت‌هاى خویش را براى ارزیابی، استدلال و تفکر، در حافظه ذخیره مى‌کند. رفتار شناختى کودک بیش‌تر حسّى - حرکتى است.

در این مرحله که از نظر هوشی، دوره‌ى عملیات عینى است، کودک یک سلسله اعمال را بطور ذهنى انجام مى‌دهد که در دوره‌ى قبل، آن‌ها را بطور فیزیکى و بدنى انجام مى‌داده است.

کودک به عمق کارى که انجام مى‌دهد مى‌نگرد و آن را طبقه‌بندى و جداسازى مى‌نماید و به جاى توجه به ظاهر اشیا به واقعیت آنها مى‌پردازد. او مى‌تواند در این دوره، از قوانین و روابط بین اشیا به خوبى استفاده نماید.

حافظه‌ى کودک، بویژه در حدود نُه سالگى بسیار قوى است و تمرین و تکرار مطالب، بهترین و مفیدترین راه به خاطر سپردن آن‌هاست. در سال‌هاى اول دبستان، کودک به سازمان‌دهی، طبقه‌بندى و ارزیابى مطالب، براى فراگیرى ادامه مى‌دهد و به این طریق حافظه‌ى خود را تقویت مى‌کند. انگیزه نیز عامل بسیار مهمى در به خاطر سپردن مطالب است. کودک آن‌چه

را براى او مهم است، بیش‌تر به خاطر مى‌سپارد. علاوه بر آن محیط آرام و بدون استرس و اضطراب نیز براى حفظ کردن و به یاد آوردن مطالب حائز اهمیت است .

رشد اخلاقى

رشد اخلاقى کودک در این دوره، در نتیجه‌ى سازگارى با مقررات و حساسیت اجتماعى و به‌و‌یژه ارزش‌ها و اعتقادات مذهبى به دست مى‌آید.کودک، مقررات و قوانین خانه، مدرسه و شبکه‌ى اجتماعى و ارزش‌هاى مذهبى و عمل به آن‌ها را به‌تدریج فرا مى‌گیرد و توسط ارتباط و بازى با همسالان، آن را توسعه مى‌دهد. دلیل و منطق، تنبیه و تشویق و الگودهى در پیروى از مقررات مؤثر است.

کودکان تفاوت بین قواعد اخلاقى و قراردادهاى اجتماعى را تشخیص مى‌دهند و با تمرین مهارت‌هاى ارتباط ، بویژه ارتباط کلامى و ایفاى نقش به عنوان فرزند، دانش‌آموز، دوست و غیره مى‌توانند سازگارى اجتماعى خود را افزایش دهند.

رشد اجتماعى

رسیدن به سن دبستانى براى کودک به منزله‌ى ورود به یک دنیاى جدیدِ گسترده و دست‌یابى به یک شبکه‌ى ارتباطات اجتماعى است. رشد کودک از جهات مختلف جسمانی، ذهنى و روانى با عوامل گوناگونى مانند خانه، مدرسه، همسایگی، گروه همسالان و اجتماع، تعادل و تأثیرپذیرى متقابل دارد که این‌امر به پیش‌رفت و تکامل کودک مى‌انجامد.

موفقیت در این دوره مستلزم آگاهى کودک از شوق و شعفى است که از انجام یک کار خوب و صحیح در او پدید مى‌‌آید. او از اینکه مى‌تواند کار خاصى را ( مانند انجام تکالیف درسی، ورزشی، خواندن، نوشتن و هنر) با سعى و تلاش و جدّیت انجام دهد، احساس ارزشمندى و خودکفایى مى‌کند. چنانچه این احساس سعى و کوشش در این دوره نتواند به حد کافى رشد کند، براى کودک بسیار زیان‌آور است و احساس حقارت و کهترى در او پدید مى‌آید. بنابراین رشدِ حسِ سعى و تلاش در این دوره راه‌گشاى رشد سالم اجتماعى کودک است.

در این دوره کودک با مسائل گوناگونى از جمله رشد مهارت‌هاى مختلف ( مانند رعایت نوبت و قانون در بازى ) در زمینه‌هاى گوناگون، یادگیرى روش‌هاى ارتباط اجتماعى با همسالان، همانندسازى و ارتباط با بزرگ‌سالانى غیر از والدین در مدرسه، افزایش خودمختارى و استقلال، رشد وجدان و معیارهاى اخلاقى مواجه مى‌گردد و آنها را تجربه مى‌کند.

رشد عاطفى

سازگارى در هر مرحله از رشد با تنش‌هاى عاطفى همراه است. هر اندازه سازگارى دشوارتر باشد، احساسات و عواطف همراه با آن بیش‌تر است. علت آن این است که سازگارى مستلزم بازنگرى در عادت‌هاست و این عادت‌ها نه فقط حرکتى هستند بلکه عادت‌هاى روانى را نیز شامل مى‌شود.